Katılımcı (Dila Gökalp Architects), Beylikdüzü Belediyesi Cemevi ve Kültür Merkezi Yarışması

Cem Kültür Evleri, Alevi inanç ve kültürünün günümüze ulaşmasında ve yaşamasında önemli katkıları olan bir kurum niteliği taşımaktadır. Alevilik inancı alt bileşenleri olan bir kültürdür; bu bileşeneler dini inancı, dünya görüşü yaşam şekli, sosyal ilişkileri, gelenekleri ve örf adetleri ifade etmektedir. Dolayısıyla Cem Kültür Evleri sadece kutsal bir mekanı ifade etmezler aynı zamanda sosyal bir mekan olarak, inanç ve kültürün bugüne ulaşmasında önemli bir yer alırlar.  Dini kültür kompleksi olarak mekansal kurgusu oluşturulan bu yapıların geçmişten günümüze gelmiş kesin bir tipolojisi oluşmamakla beraber, Alevi inancın özünde de varolan sürekli gelişim ve değişimi savunan bir mekan gereksinimi de gözetmek gerekmektedir.  Bu bağlamda önerilen tasarım ile; bulunduğu kentsel doku ile kendi bağlamını oluşturacak, kentsel tanımlamalarda bulunabilecek ve kutsallığı kent gündelik yaşamıyla birlikte yorumlayan çağdaş bir yapı kurgulanmıştır. Böylece Beylikdüzü Cem Kültür Evi, bölgenin kent karakterini çağdaş bir yaklaşımla bütünlük içinde ele almış, kim olursa kendini bulduğu / özüne dönebildiği bir dini mekan ve başkalarıyla sosyalleşmek için gittiği veya din kültür öğretisi için eğitim almak için bulunduğu bir yapı kompleksidir.

Mekansal kurgu

Yapı ile halka açık bir bir iletişim ortamı oluşturulmak amaçlanmıştır. Yapının bir  "sosyal odak" olarak ele alınması, farklı yönlerden yaklaşılabilen işlevsel avlular,  yarı özel dış mekanlar etrafında oluşan binalar ile sağlanmıştır. Hareketli kütle çözümü, yaya ulaşımı ve bununla beraber ele alınan toplayıcı  kentsel/kamusal  mekan kurgusu tasarımın  özünü oluşturur. Bu öz farklı kotlardaki giriş platformları- iç avlu- dış mekan  kurgusu ile biçime dönüştürülmüştür. Farklı kotlardaki avlular (Kent meydanı, giriş avlusu, lokma evi avlusu, cenaze avlusu ve kültür evi avlusu)  etrafında, hem kendi içine dönük hem de çevresi ile ilişkili olarak kurgulanmıştır. Binanın  farklı kullanıcılara  hizmet vermesi bu mekanlar ile sağlanmıştır. Ardışık sert zemin dış mekanlar, peyzaj tasarımı ve yaya dolaşım kurgusu kentsel bir süreklilik  oluşturmaktadır.

Yeşil alan ve Spor Alanı:

Beylikdüzü Yaşam Vadisi projesi kapsamında alınan gelecek proje öneri dikkate alınarak, Beylikdüzü’ne getireceği sosyo-kültürel ve rekreatif katkıları gözeterek açık alan mekan kurgusunu Vadi’ye göre yorumlanmıştır. Pasif ve aktif rekreasyon alanları olarak kurgulanan açık alanlar, yapı kompleksinin tariflediği sert zemin ve yapılaşmanın aksine; serbest, mahalle halkının kendi ihtiyaçları doğrultusu etrafında gelişmesine imkan verecek şekilde düzenlenmiştir.

Alevilik inancının 4 yön – 4 mevsim kavrayışına istinaden dört mevsime uygun bitki ve ağaçların peyzajda kullanılmış ve açık alanlar rüzgar ile güneşlenme yönlerine göre kotlamaları düzenlenmiştir.

Vaziyet Planı Yerleşim:

Kavaklı Mahallesi ve Yaşam Vadisi iletişim hattı üzerinde konumlanan Cem Kültür Evi, bu iki odak noktası arasında bir sosyal-dini-kültürel mekandır. Buna göre yapı EskiPınar Caddesi ile yoğun yaya trafiği alacağı varsayılarak bu aksta bir Kent Meydanı oluşturulmuş vadiye doğru eğimlenen bir yeşil alan tasarlanmış, aynı zamanda bu caddeden araç trafiğinin olacağı düşünülerek kuzey batı tarafındaki araç yolunu Servis Yolu olarak tariflenmiştir.

Servis Yoluna cephe Servis Hacimleri cephe verir; Cenaze Evi servis girişi, Lokma Evi servis girişi ve Kurbanlık servis girişi. Bu alanların kendi için de mahremiyeti korunmuştur. Bu servis hacmi aynı zamanda projenin Islak Hacimlerinin olduğu tek akstır. Servis hacmini takiben, spor alanı soyunma odaları, izleme tribune ve malzeme odaları gibi Aktif Rekreasyon Alanı Hacimleri de bu yola cephe vermektedir. Servis yolu sonunda ise Kapalı Otoparka inen araç rampası bulunmaktadır.

Servis hacimlerinin güneydoğusunda Cem Evi ve Kültür Evi konumlanmıştır.  Bu iki ana mekan ise kuzeydoğu-güneybatı aksında meydan/avlular ile ilişkilendirilmiştir sırasıyla; Kent Meydanı – Giriş Avlusu – Cenaze Avlusu – Kültür Avlusu – Lokma Evi Avlusu.

Cem Evi Kurgusu:

Kavaklı Mahallesine ait dini-kamusal bir mekan yaratma amacıyla tasarlanan yapı ve Alevilik inancı kavramları çevresinde oluşturulmuştur. Büyük ışıklıklarıyla (hem Post Makamındaki fiktif ışık hem de iç mekan rampasının üzerinde oluşturulan) hem Post Makamında hem de Ön avluda inanları içine çeker, manevi ilham yaratır ve huzur vermektedir. Dikkat dağıtan detaylarla ile değil, zamansızlık hissi veren kutsal heykelsi olmayı amaçlar yapı. Doğal taş ile içe dönük olma hali malzemenin farklı kullanımlarıyla aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir (bknz. Malzeme kararları).

Yapı cephesinde oluşturulan 4 açıklık evrenin 4 kardinal yönünü temsil eder. Bu dairesel form ile şekillenmiş plansal düzlem ile mikrokozmik yapı evrenin merkezinde durma savına sahiptir. Yapı mekansal kurgusu ile, girişten itibaren “cem etmek” üzerine kurgulanmıştır; hem iki boyutta hem de üç boyutta döngüye referans verir. Dışardan belli belirsiz hissedilen daire formundaki kutsal iç mekansallaşma temel başlangıç noktasıdır, içselleşmeye atfeder. Eğrisel cam cephe ile girişe yönlendirilme, spiral rampa ile dönerek üst kota çıkma, semah alanının dairesel formu ve çatı ışıklığının vurgusu olan çatı parapetlerinin dairesel izdüşümüne kadar; sarmalayan bir döngü hareketi tasarlanmıştır. 

Giriş katı tamamıyla şeffaf ve sıcak-karşılayıcı-kutsal kavramları doğrultusunda tasarlanmıştır. Dini rütellerden once cemiyetin buluştuğu bir toplanma, sohbet etme, karşılaşma imkanı veren bir ön avludur. Burada ayakkabılık, malzeme odası, dede odası ve kapalı otopark girişi gibi alt hacimler de bulunmaktadır.

Üst kat ise, sükunet – sadelik- içe dönük kavramları doğrultusunda tasarlanmıştır.

Kültür Evi ve Diğer Yapılar Kurgusu:

Kültür Evi, çift cepheli olarak şeffaflık ve iletişim üzerine kurgulanmıştır. Kamusal özelliğinden dolayı daha açık ve görünür olması gözetilmiştir. İç cephede oluşturulan doğal taş duvarlar yer yer mahremiyet ve ışık kontrolü yapmıştır.

Giriş kotunda; Giriş avlusundan Lokma Evi’ne geçilir. Burası Cem Evi ve Cenaze evi ile direkt ilişkili olması gereken bir mekandır. Lokma Evi aynı zamanda böylece Kurban Kesme mekanı, Mutfak ve Lokma Evi Avlusu ile aynı kottadır. Böylece dini – kutsal ritüeller bu kotta çözümlenmiştir.

Üst kotta; Kütühane ve Okuma Mekanı olmasının yanısıra İdari Birimlerinin konumlandığı kattır.

Bodrum kotu; Atölye ve Seminerlerinin düzenleneceği stüdyoların yanısıra, 110 kişilik bir Çok Amaçlı Salon bu kotta yerleşmiştir. Bu kotta ayrıca, Sığınak, Teknik Hacimler, Depo ve Kapalı Otopark mevcuttur.

Otopark ve Servis Girişleri:

60 araç kapasiteli Kapalı Otopark, hem Cem Evi ve Kültür Evi’ne hem de Açık Alanlara hizmet etmektedir. Yapı Kompleksini destekleyen bir rampa ile girilen kapalı bir otopark çözülmüştür.  Bu otoparktan ana sirkülasyon elemanlarına direkt ulaşılır ve tüm binaya dağılım sağlanır. Kapalı otoparktan hem Cem Evi’ne hem de aktif rekreasyon alanina direkt yaya erişimi verilerek hem özel mekanların hem de kamusal alanların kullanıma dair araç parkı ihtiyacı karşılanmıştır. Bu otopark açık alandan da girilebildiği için mahalle halkının rahatlıkla kullanacağı bir kapalı otoparktır. Tasarlanan otoparkla aslında yeşil alanin görsel bütünlüğünü bozacak “açık otopark” düzenlemesinden kısacası görsel kirlilikten kaçınılmıştır. Yapılan inşai müdahaleler ile yeterli sayıda araç parkı, servis girişi ve yük indirme / bindirme alanları kurgulandığı düşünülerek, mahalle insanlarının yeşil ve spor alanlarında en serbest hareket edebilmeleri amaçlanmıştır. 

Malzeme ve Yapım Kararları:

İnşa kolaylığı olan mekânsal geometri, kütle kurgusu ve strüktürel kurgu, kısmen geleneksel malzeme kullanımı (doğal taş) ve zorlanmamış teknolojiler ile soğuk mevsimlerde yapay sistemlere en az ihtiyaç duyacak yalıtımlarla donatılmış  bina alt sistemlerini zorlamayan bir yapısal düzen sağlanmıştır. Yapı kompleksi betonarme yapı sistemi olarak kurgulanmıştır. Islak hacimler sadece servis bandında tasarlanmıştır. Tasarlanan çift cephe sistemiyle, Kültür Evi’nde taze hava girişi / çıkışı ile doğal ısı yalıtımı yapılmıştır (bknz. Sürdürülebilirlik diyagramı).

Alevi inancına göre şekillenen yapılar, hava / su / toprak / ateş gibi elemanlara referans vermektedir. Toprak elemanı olarak, yapı geleneksel bir malzeme olan doğal taş ile tasarlandı. Buna göre, mahremiyet derecelerine göre;

Özel mekanları sağır doğal taş cepheler,

Yarı kamusal mekanları yarı geçirgen doğal taş cephe,

Kamusal mekanları ise cam cepheler çevrelemiştir (bknz. Mahremiyet / Malzeme diyagramı).

İnşaat Mühendisliği Raporu

Yapı formu tasarlanırken rasyonel bir grid ile taşıyıcı system gözönünde bulunduruldu, buna göre minimum 5 metre maksimum 10 metre arasında değişen betonarme aks sistemi konferans ve iç avlu gibi mekanalrda genişleyerek daha büyük açıklıklar geçmektedir. Kirişli döşeme, silindirik kolon sistemi ile taşınan bina tamamen betonarmeolarak tasarlanmıştır. Yapı çift cephe olarak tasarlanmıştır. İç cam yüzeyler betonarme döşemeler tarafından taşınırken, dış cepheler çelik konstrüksiyon ile betonarme döşemeye bağlanmıştır.

Cemevi yapısında döşemelerde yer yer iç boşluklar tasarlanmıştır. Bunlar yapının ağır betonarme kurgusunu kıran çağdaş bir yorum ve daha çok ışığı içeri davet eden KütlexBoşluk senaryosuna dayanır. Temel yapı malzemeleri olarak brüt beton, doğal taş ve lamine cam kullanılmıştır. 7-7 Aksında -4.50 bodrum katında diletasyon yapılmıştır; böylece bodrum otopark yapısı ile üst yapı birbirinden ayrılmıştır.

Yapı kompleksinin ihtiyacı olan tüm ıslak hacimler tek bir hacimde toplanmıştır; Servis Bandı. Bu düzenleme yapıya mekanik, tesisat ve inşa ekonomisi anlamında büyük kolaylık sağlamıştır. Yapı zemin koşulları göz önüne alınarak radye temel ile çözülmüştür.