Milli Eğitim Vakfı Özel İzmir Bornova Okulları
Kumru Alpaydın Fikirler ve Vista Proje, anlatıyor:Mev Bornova Eğitim Kampüsü tasarım süreci, Milli Eğitim Vakfı’nın 1991 yılında başlayan ve gün geçtikçe büyüyen eğitim yapılarına, yıllar içinde değişen ve gelişen eğitim felsefesine uygun, Türkiye’nin her büyükşehrine yeni bir kampüs kazandırma fikri ile açtığı davetli tasarım yarışmalarından biri ile başladı.
Yarışma sürecinde, Vakıf tarafından, güncel eğitim felsefesine uygun, çağdaş, gelişmeye açık ihtiyaç programları, özenle hazırlanmış, eğitim alanları ve sosyal alanların, açık ve kapalı alanların dengesi dikkatle gözetilmiş, önerilen alanların, yıllar içinde değişebilecek ihtiyaçlar doğrultusunda esnek ve dönüşebilir olmasına dikkat edilmişti.
Kampüsler için seçilen alanlar, kentlerin gelişme projeksiyonlarına uygun, aynı zamanda kentin gelişimine de yön vermesi planlanan noktalarda, ihtiyaç programlarına uygun büyüklük ve nitelikteydiler.
Mev Bornova Eğitim Kampüsü, tüm bu olumlu alt yapının, “yaşayan kampüs” fikri ile buluşması sonucu meydana geldi.
TASARIM ALANININ KENT İÇİNDEKİ YERİ
Tasarım alanı, Bornova Kent Merkezi’nin etki alanında, düşük yoğunluklu bir konut bölgesindedir. Düşük nitelikli konutlardan oluşan bu bölge, merkeze olan yakınlığı sebebi ile yakın zamanda nitelik olarak dönüşeceği beklentisi yaratmaktadır.
Tasarım alanının yakın çevresinde, Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi, Bornova Anadolu Lisesi, Ege Üniversitesi Kampüsü, Forum Bornova Alışveriş Merkezi, İzmir Atatürk Stadyumu gibi güçlü kentsel çekim noktaları bulunmaktadır.
Mev Bornova Eğitim Kampüsü, “yaşayan kampüs” olma iddiası ile bu kentsel çekim noktalarına eklenecektir.
TASARIM ALANININ YAKIN ÇEVRESİ İLE OLAN İLİŞKİSİ
Tasarım alanı, düşük yoğunluklu konutlar ile üç yönde çevrelenmiştir. Batı yönünde ise; yaklaşık 30.000 m2’lik Atatürk Bölge Parkı komşuluğundadır.
Bu park kampüsün tasarımında, önemli bir öğe olmuştur. Kampüs ana girişi bu parkı karşılar ve parktan aldığı kentsel etkiyi kampüsün içine taşır.
Tasarım alanı 4 yönde de araç yolu ile çevrilidir. Alanın kuzey yönünde açık bir otopark bulunmaktadır.
Alanın yaya olarak ve taşıt ile erişilebilirliği, kolaydır. Alanın yakınında toplu taşım durakları mevcuttur.
İHTİYAÇ PROGRAMININ YORUMLANMASI
Bir eğitim yapısı, kapalı ve açık mekanların, bir fonksiyon şeması pratiği ile yan yana dizilmesinden fazlasıdır.
Yapının kendisi eğitime katılmalıdır.
Alman eğitimci ve filozof Friedrich Fröbel, eğitim yapılarının;
- Kullanıcısına kendi deneyimlerini edinebilme fırsatı sunması gerektiğini,
- Aktif öğrenmeye, araştırmaya ve keşfetmeye yöneltmesi gerektiğini,
- Hayal gücünü ve yaratıcılığı olumlaması gerektiğini,
- Nedenselliğe motive etmesi gerektiğini söyler.
Yapının kullanıcısına bunları sağlamasının yolu, kapalı ve planlı kullanılan alanlar kadar, açık ve yarı açık serbest kullanılan alanlar sunması ve öğrencilerin bu alanları, merakının ve öğrenme içgüdüsünün peşinde serbestçe kullanabilmesinin sağlanmasıdır.
Bu fikirle tasarım;
- Düşünmeye
- Arayıp bulmaya
- Yaratıcılığa
- Nedenselliğe teşvik eden açık, yarı açık serbest mekanları ve planlı kullanılan eğitim alanlarını birbiri ile uyum içinde yorumlamak üzere yola çıkmıştır.
Milli Eğitim Vakfı’nın oluşturduğu ihtiyaç programı, anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yapılarını ve bunlarla hemen hemen aynı alansal büyüklüğe erişen, çok amaçlı salon, spor salonu, kapalı yüzme havuzu sosyal alanlarını içermektedir. Vakıf aynı zamanda, kütüphane, kulüp odaları, inovasyon atölyeleri gibi hem eğitim hem sosyal amaçlı kullanılacak programları da önemsemiş ve bu kullanımlara program içinde anlamlı büyüklükler ayırmıştır.
“Yaşayan Kampüs” ihtiyaç programının içerdiği tüm bu sosyal kullanımların, hem okula ve öğrencilere hem de kente hizmet verebilmesi fikri etrafında şekillenmiştir.
Eğitim dönemlerinde ve gün içinde, öğrenciler tarafından kullanılan programlar, okul saatleri ve eğitim dönemleri dışında atıl kalmamalı, kullanılmaya devam edilebilmeli ancak; bu kullanım eğitim alanlarının genel kullanıma açılması anlamını taşımamalıydı.
Bu fikir sosyal programlar ile eğitim alanlarını hem birbirinden ayıran hem birbirine bağlayan “Çökertilmiş Avlu” fikrini doğurdu.
Çökertilmiş avlu, tasarım alanının batısında bulunan Atatürk Bölge Park’ının kamusallığını ve kentselliğini, kampüsün içine taşıyan, kampüsün tüm sosyal kullanımlarını kucaklayan ve hepsine erişim sağlayan, doğası gereği iklimlenmiş, gölgelikli ve ferah, kampüsün kalbidir.
Öğrencilerin, okul zamanları dışında da bulunmak isteyeceği kulüp odalarını, spor alanlarını, sosyal nişleri içerir. Aynı zamanda, okulun kapalı olduğu saatlerde, öğrenciler dışındaki kullanıcıyı eğitim alanlarına hiç eriştirmeden, sosyal tüm olanaklara eriştirmek de bu çökertilmiş avlunun görevidir. Çökertilmiş avlu, kampüs yapılarının, sürekli yaşayan alanlar olmasını sağlar. Yaşayan Kampüs’ün ilk hedefi, okul gününün sonunu iple çeken, okuldan ayrılmak için can atan değil, okulunu seven, sahiplenen, okulunda üreten, okul dışı zamanlarını da okulda değerlendirmekten keyif olan, kendini burada gerçekleyen öğrenciler yaratmaktır.
Çökertilmiş avlu, aynı zamanda, büyük hacim kaplayan programların, zemin altına alınmasına ve zemin altında olmalarına rağmen, doğal ışık hava almalarına olanak sağlamıştır.
ZONLAMA
Tasarım alanı, İzmir, Bornova Çamdibi Mahallesi 9020 ada 3 parseldir. Arsa alanı 13687.62 m²dir. Arsanın 17965 m² emsal hakkı vardır, bu hakkın tamamı kullanılmıştır. Yapının toplam inşaat alanı ise; 37491.54 m²’dir.
İzmir’in tipik akdeniz iklimi özellikleri gösteren bir şehir olması sebebi ile özellikle yapıların güneşe ve radyasyona maruz kalma süreleri ve açıları dikkate alınmış. Arsa üzerinde fonksiyonların yer seçimi bu bilgi ile şekillenmiştir.
Eğitim blokları; arsanın kuzey yönünde yerleşmiş, eğitim alanları güney – güneydoğu yönlerine yönlenmiştir.
Sosyal alanlar ise; Çökertilmiş Avlu sayesinde, güneşin ve radyasyonun olumsuz etkilerinden korunmuştur.
Program, kendi içinde,
- Eğitim
- Spor
- Sosyal
- Teknik Alanlar olarak gruplanmıştır.
Eğitim alanları ise; bir bütün gibi görünmesine karşın farklı yaş grubundan öğrencileri içerir. Anaokulu öğrencileri, diğer tüm yaş grupları arasında, fiziksel, ruhsal ihtiyaçları ve antropometrik ölçüleri en farklı olan gruptur. Diğer öğrenci grupları ile doğrudan temas etmesi istenmez. Ayrıca, ihtiyaç duyduğu mekânsal büyüklük de diğer yaş gruplarından farklıdır.
Bu sebeple, anaokulunun, kendi içinde tüm ihtiyaçlarını karşılayan ve diğer gruplardan ayrılmış bir tesis olarak konumlanması uygundur. Bu şekilde anaokulundaki tüm sınıfların, kontrollü bir iç avluda yaratılan bahçeye, düz ayak ya da yeşil rampayı kullanarak ulaşımları sağlanmıştır.
Dışarıdan da kullanılması planlanan kapalı spor salonu, yüzme havuzu ve çok amaçlı salon, eğitim bloklarının karşısında yer altına alınarak, yol kotunda eğitim yapılarının ihtiyaç duyduğu açık aktivite alanlarını oluşturur. Bu açık alan, öğrencilerin ihtiyaç duyduğu açık alanları ve peyzajı da barındırır. Hem tören, hem spor hem de sosyal fonksiyonlar için zemin oluşturur.
Programda yer alan öğrenci sosyal alanlarının (kantinler, kütüphaneler, yemekhane), zemin kotunun altına alınması ile çökertilmiş avlu daha zenginleşmiştir. İlkokul ve ortaokul-lise için ayrı planlanmış olan bu alanların hepsi aynı kotta ve birbirine bağlantılı tasarlanmıştır. Bu sosyal alanlar, yeşil iç bahçeler ile gün ışığı ve temiz hava alırlar.
Zeminin alt kotuna yerleştirilen öğrenci sosyal alanları, kapalı spor salonları ve çok amaçlı salona erişim, tüm yapılara temas ederek, alanı güneybatı – kuzeydoğu yönünde boydan boya geçen Çökertilmiş Avlu ile sağlanmaktadır. Bu avlu, zemin alt kotunda yer alarak tüm sosyal alanları birbirine bağlayan gölgelikli, serin, korunaklı bir alan yaratmanın yanında, okulun tüm sosyal faaliyetlerinin yer alabileceği, çocukların içinde yaşamaktan mutlu olacağı bir ortam yaratır.
Çökertilmiş Avlu’nun başlangıcı ve bitişi, kampüsün iki ayrı girişini oluşturur. Her iki girişte yer alan merdivenler, aynı zamanda açık hava gösterilerinde kullanılabilecek birer amfi tiyatro olarak çalışır. Çökertilmiş Avlu, okul saatleri içinde öğrencilere hizmet verirken, okul saatleri dışında da bağlantılı olduğu Kapalı Spor Salonu, Kapalı Yüzme Havuzu ve Çok Amaçlı Salonun, kentliler tarafından kullanımına olanak sağlar. Bu sayede tesisin, geceleri ya da tatil zamanları boyunca, eğitim yapıları tamamen kapatıldığında bile kullanılabilmesi sağlanmıştır.
Kampüsün ana girişinde, yüksek bir giriş saçağı kullanıcıyı karşılar. Girişin sağında, kampüsün diğer yapılarından bağımsız olarak yönetim bloğu bulunur. Yönetim bloğunun çatısı, eğimli yeşil bir yapısal elemana dönüştürülmüştür. Bu alan “Etkinlik Çayırı” olarak okulun sosyal fonksiyonlarına katılır.
Okul servislerinin rotası, öğrencilerin yürüyüş yollarıyla kesişmeyecek şekilde, binanın arka yüzeyine (Kuzey cephe) alınmıştır. Servis araçları Zemin Kat ve Çökertilmiş Avlu katından öğrencileri bırakıp alma şansına sahiptir. Tek yönlü bir yol aracılığıyla yapılan servis hizmetiyle, tüm öğrenciler hiç araç yolu ile kesişmeden servislerine inip binme olanağı bulurlar. Zemin Katta servis aracından inen öğrenciler, kolonlarla yükseltilmiş okul kütlesinin altından geçerek, direkt tören avlusuna ulaşabilir. Avlu katında inen öğrenciler, iç bahçelerden geçerek okul binasının içine ulaşır. Bu iç bahçeler Beden Eğitimi Salonları, Çok Amaçlı Odalar ve Kulüp Odaları için taze hava ve doğal ışık sağlayan, bu alanların tören alanı ile görsel bağlantısını kuran, aktif dinlenme alanlarıdır.