Astana Rotterdam Biennale

IND [Inter.National.Design] 2007 Uluslarası Rotterdam Mimarlık Biennali ana teması POWER (GÜÇ) ile, Kazakistan ın kapital ve tekil merkezi güç ile yapılanan yeni başkenti Astana yı planlama tarihini inceleyip 1001 kubbe proje önergesiyle yorumlamaktadır. Sovyetler birliği rejiminin dağılmasıyla federasyon içerisinden ayrılan Kazakhistan, yüzölçümü Avrupa Birliğinden daha büyük bir alana zengin petrol rezervleri ile yayılır. 1990 ların sonunda alınan karar ile başkentini Almaata'dan Astana' ya taşır. Astana'ya kimlik kazandırma çabası, tekil gücün yaptrımları, şehircilik yöntemleri üzerindeki etkisi 1960 ların monümental Brezilyasının oluşumunu andıran çok yönlü hikayesi Rotterdam bienalinde IND tarafından Capital vs. Capital alt başlığı altında sorgulanarak sergilenir.

Astana nın şehirleşme hikayesi 1850 yıllarında göçebe Kazak Steplerinin Rus kontrolü altına girmesiyle ishim nehri etrafında başlar. 2. dünya savaşı sonrası Sovyet kentleşme stratejileri ile sosyal konut bölgeleri micro rayonların ardı ardına eklenmesiyle kent şeklini alır. Bu dönemde merkezi planlamalar ile dayatılan etnik göçler 1990 lara kadar Astana nüfusunu arttırarak devam eder. Kazakhistan ın federasyondan ayrılıp bağımsızlığını kurmasıyla planlama hikayesi karmaşıklaşır. Rus planlama tekniği ile 1990 ların başında tekrar planlanan kentin tasarımı yeterli bulunmaz. Uluslarası Yarışma açılır. (Eski metabolist) Kisho Kurukowa nın master planı kazanır. Kurukowa nın planlama çalışmaları devam ederken. Bin Laden Grubunun Astana için yeni bir master planı devreye sokulur. Bu planda daha belirgin çeper halka bağlantı yolu ve kent yönetim merkezinin gelişimi ön plana alınır. Bu durum karşısında hayal kırıklığına uğrayan Kisho Kurukowa tekrar şehir üzerinde etkinliğine kavuşmaya çabalar. Bin Ladin grubunun planları üzerine kendi planlarını birleştirip kurgulayarak bugünkü uygulanan Astana nın genişleme master planını ortaya çıkarır.

Uçsuz bucaksız kazak stepleri içerisinde kışın -40 yazın 40 dereceye varan ısıda Astana varolma enerjisini petrol zenginiliğinin verdiği imkanlarla arttırmaya çalışmaktadır. Ayrica, 2000lerde kente kimlik kazandırma tutkusu gelişir. Birçok tasarım yaklaşımında olduğu gibi kaçınılmaz yöntem olarak kimliğini tarihinde aramaya başlar. Kazak göçebe çadırları,binalarda kubbeye dönüşür. Beyaz Saraya benzeyen mavi kubbeli hükümet sarayı kurulur. Kurukowa master planında bu konuya çare olarak temel geometrik formların mimari formlarda kullanılmasını önerir. Tasarladığı Astana havalimanının formunda geçmişteki önergesinden dolayı daha sonra istemediği halde mavi bir kubbe eklemek zorunda bırakılır. Kente yeni eklenen politik yönetim merkezi kentin güneyinde kentten ayrılarak ishim nehrinin altında denizi olmayan Dubai tarzında finans kuleleri, kültürel kubbeleri, petrol bakanlık binaları ile şehirden ayrışarak kurulmaya devam eder. Türk mütehait firmaları yerel ve uluslararası mimarlar ile ardı ardına inşaat pastasından paylarını alıp kültür merkezi görünümünde piramitler, kümbet şeklinde kütüphaneler inşaa etmede (kent planlamasına ilgili yada ilgisiz) başarılı olurlar.

IND bienalede planlama ölçeğindeki yaklaşımlarının hikayesini dökümante ederek sunar. Yeni planlama da ilgi gösterilmeyen sosyal konut bölgelerinin gelişimi için provokatif bir proje 1001 Kubbe ile tekrar nasıl işlev kazanacağını kurgular ve sergiler. Yeni planlamada değer verilmeyen bu bölgelerin aslında pozitif gelişim potansiyeline sahip olduğu mesajını vermeye çalışır. Konut bloklarının giriş katlarında gelişen ticari dokuları kentin soğundan korunaklı modern kapalı çarşı modelini önerir. Bu model proje aynı zamanda kentin gelişiminin hikayesini eleştirel bir yöntemle sergiler.