Ganjan New Town Kentsel Tasarım
Bağlam ve KurguSavaş’ın ardından hızlı bir şekilde yapılaşan Erbil’in daha küresel bir kent olma yolundaki eğilimi dolayısı ile Erbil halkının yaşam alışkanlıkları mimari ve kentsel müdahalelerle hızlı bir şekilde değişime uğruyor. Hızlı yapılaşmanın beraberinde getirdiği kentsel alan kayıpları ve konut stoklarının hızla artması kentlinin kullanıma açılan alanları oldukça kısıtlamış durumda. Kentin bu dönüşümü pek çok kapalı site ve zonlamalardan oluşan bir dokuyu beraberinde getirmiş.
Erbil’in şehirleşmesi, git gide daha dış çeperlere taşan ring yolları üzerine kurgulanmış. “Erbil Ganjan City” ise bu sistemin son çeperlerinden birinde yer alan, kendi içinde kendi kendine yeten konut, okul, ticaret alanları ve sosyal alanlardan oluşan güvenlikli bir alt konut alanı olarak karşımıza çıktı. Bu bağlamda, Ganjan City’nin bir parçası olan ve yerleşkenin güneyinde yer alan Proje alanı, Erbil şehir merkezi ile bağlantıyı sağlayan geniş ana otoyolların Ganjan City ile birleştiği kesişimde yer alıyor. Tasarımcılar tarafından, bu ince uzun arsa Ganjan City’nin kente bağlandığı bir ara yüz olarak değerlendirildi ve bu ara yüzün kente en doğru katkıyı sağlayacak şekilde tasarlanması önemli bir veri haline geldi.
Bu stratejik arsada yatırımcıların planladığı yüksek yoğunluklu (3600 hane), konut/ticaret/sosyal alandan oluşan “mahalle” ölçeğinde bir planlama geliştirilmesi söz konusuydu. Tasarımcılar olarak kentin bu noktasında yer alan arsaya yapılacak müdahalenin bir yandan yüksek yoğunluklu yapılaşmaya verilecek bir cevap olacağını bir yandan da savaş sonrası alışkanlıkları değişen Erbil halkının ihtiyaç duyduğu mekansallıkları üretecek bir proje olmasını hedefledik.
Planlama ve Katma Değer
Yüksek yoğunluklu ve karma kullanımlı projelerinin handikabı olan arsaya yol tarafında yerleşerek baza üstü konut kuleleri mantığını sorgulamak ve bunu yaparken peyzaj ilişkilerinin yanı sıra güvenlik ve zonlama kriterlerimizi oluşturmak projeye başlangıç noktalarımızdan biriydi. Projeyi ele alırken Erbil kentinin gereksinim duyduğu sosyal ve rekreatif alan ihtiyacını karşılayan, kent merkezinden bölgeye gelecek insanların motivasyonunu sağlayacak bir açık alan alışveriş ve sosyal mekanları silsilesi kurgulamayı hedefledik. Bu motivasyon ile tasarlanan projede davetkar arsanın ortasında yatayından boylu boyunca geçmesi planlanan bir rekreasyon omurgası ve bu omurga üstünde yer alan parklar, çocuk oyun alanları, açık organik pazarlar ve akabinde kurgulanacak sosyal – kültürel – spor merkezleri odakları oluşturmak ana stratejimizdi. Bu davetkar arsanın ortasında boylu boyunca uzanan yeşil bir rekreasyon bandının yaratılması, açık alan deneyimini ve sürekliliğini tüm arsaya yayarken ticari cephelerin yüzey alanını arttırdı.
Zemin katların ve yola bakan kısımlarda kurgulanan yapıların üst katlarının ticaret (dükkan, restoran, kafe etc.) olarak düşünüldüğü projede zemin geçirimliliği oldukça ön plandaydı. Konumu ve işlevleri itibari ile Erbil kentinin yeni sosyal yaşam merkezi olarak tasarladığımız mahallede arsanın ana yol tarafından ulaşılabilirliğini yol tarafına mümkün mertebede parçalı kütleler yerleştirerek sağladık. Arsanın Ganjan City bölgesi ile olan mahremiyetini ise arka tarafa yerleştirdiğimiz tek cepheli ticaret bazaları ile sağladık.
İnce uzun arsanın arka tarafı güvenlikli girilen bir konut dokusu iken ön tarafı oldukça aktif bir otoyoldu. Bu arsaya yaklaşımımız konut bloklarının mümkün mertebede birbirinin fiziksel koşullarını engellemeyecek şekilde yerleştirilmesini baz aldı. Proje için öngörülen inşaat alanı oldukça yoğun olup, standart kule tipi yerleşimler olarak planlandığında 17-19 konut bloğundan oluşan kuleler olarak karşımıza çıktı. Bu yoğunluk ile baş etmek, ticaret – konut – sosyal merkez stratejilerini doğru kurgulamak projenin en önemli parametresiydi bize göre. Arsa ve yoğunluk üzerine yapılan pek çok analiz ve çalışmanın ışığında, arsaya yerleştirilen blokların 14 bloğu geçmemesi gerektiğine karar verdik. Bunu sağlamanın ve aynı zamanda yüksek yoğunluk sorunsalını gözmenin kilit noktalarından biri “teras evler” i projeye dahil etmek olacaktı.
Arsaya yerleştirilme biçimlerinin ise arsa yönü dolayısı ile birbiri ile süperpoze olmayacak şekilde yerleştirilmesi ve Ganjan City’nin güvenliğini etkilememesi için konut birimlerinin ticari bölümlerden ayrışan girişlerini kurgulayabilecek şekilde arsanın arka kısmına bir yol ringi yaptık. Blokları arsanın mümkün mertebede arka taraflarına yerleştirdik ve böylece kentli tarafından kamusal kullanımlara açık bir arsa yarattık.
Kentsel Müdahale
Yaratılan bu mahalle sadece kendi konut sahiplerinin değil, tüm Erbil halkının savaş sonrası yaşam alışkanlıklarına katkı sağlayacak, açık alan kullanımı ve kamusal alan potansiyelini kentliye geri verecek bir yapıda tasarlandı. Kurgulanan rekreasyon aksı arsanın başında yer alan ticaret caddesini arsanın içine bağlarken dolaşımda süreklilik sağlandı. Arsada bulunan üç ayrı odak kentsel çekim merkezleri haline getirildi.
Arkitektonik ve Esnek Planlama Kriterleri
Projenin arketipinde yatan yatay evler ve dikey evler stratejisi formların oluşmasına önayak oldu. Yapıların tektoniği, yumuşak hatları ve sağladığı perspektifler ile insan ölçeğine hitap eden, üst katlara çıktıkça topografya etkisi yaratarak terasların kullanımına olanak sağlayan bir yapıdaydı. Yapıların birbirine yaklaştığı konumlarda yer alan sürekli saçaklar ise Erbil’in fiziksel koşullarına uygun, güneş korunumunu sağlayan elemanlara dönüştü. Yaratılan iç sokaklar ve dolaşımın sürekliliği, ticari anlamda daha çok yüzeyi ön plana çıkartırken sürprizli ara mekanların oluşmasına imkan sağladı. Hayli büyük olan bu proje alanında en önemli parametrelerden biri de dar arsanın içinde yer alan perspektiflerin birbirini kesmeyecek şekilde yerleştirilmesiydi.
Yatay konutlar ve dikey konutların birbiri ile olan ilişkisi ortak çekirdeklerden sağlanırken konur bloklarının taban alanlarının maksimum efektiflikte kurgulanması hedeflendi. Erbil’in günümüzdeki kriz dolayısı ile hitap ettiği profil ve alım gücü konut planlamalarının esnek kurgusunda rol oynadı. Konutlar büyük ölçüde 1+1 ve belli sayıda 2+1 konutlar olarak planlandı. Bu planlama bugünün koşullarını sağlarken Erbil’in gelecek 10 yıl içinde alım gücünün artması ihtimali dahilinde 3+1 ve 4+1 konutların oluşumuna da imkan sağlayacak şekilde esnetildi. Kulelerin bitişlerinde yer alan loft özel daireler ise konut tiplerini çeşitlerken yapıların sonlanmasında etkili oldu.